Atelier Domus ‘21
Over Atelier Domus werden dit jaar twee videos gemaakt; De EO maakte een item voor het programma Soep, Sores en Soelaas, over deelnemer Serge en de opening van de expositie. Het Leger des Heils maakte voor hun eigen talkshow ook een video over het project.
Interview Strijdkreet
“Iedereen heeft iets moois dat kan ontroeren”
TEKST: WILLEMIJN DE JONG
BEELD: ELSKE VERDOORN
Elske Verdoorn (34) is visueel kunstenaar, werkt in een woonvoorziening en helpt deelnemers van het Leger des Heils in Den Haag bij het vinden en ontwikkelen van hun creatieve talent.
Eithel gooit vanaf een grote afstand basketballen in een basketbalnet op een pleintje in Den Haag. Elske kent hem heel goed en hij zwaait dan ook uitbundig als ze aan komt lopen. Elske exposeerde de creaties van Eithel in het Nutshuis in Den Haag en op het Fotofestival in Schiedam. “Ik word dinsdag zesenzestig, hè,” zegt Eithel tegen Elske. Dat klopt niet helemaal, maar wel volgens de berekening van Eithel. Hij telt namelijk de schrikkeldagen niet mee. Hij laat zijn onnavolgbare berekening zien op een velletje papier met daarop allerlei cijfers en woorden, en een foto van hemzelf. Hij noemt dit zijn ‘bewijs van rijbewijs’, waarmee hij, door basketbalpunten te scoren via zijn eigen ingewikkelde systeem, dollars verdient bij de bank. Helaas heeft de bank nog nooit meegewerkt.
Gefascineerd door zijn wereld
Voor Elske is dit geen nieuws. Zij begrijpt als één van de weinigen iets van de eigen wereld van Eithel. Zijn wonderlijke creaties vielen Elske op, toen zij tijdens haar studieperiode aan de Kunstacademie binnenstapte bij Domus in Den Haag, een opvanglocatie van het Leger des Heils. Daar woont Eithel. “In 2014 ging ik bij een kruispunt wonen waar Eithel vaak te vinden is; ik zag hem vaak mompelend bij de stoplichten staan of bezig met basketballen. Dan vond ik hem ook wel eigenaardig of misschien zelfs een beetje eng. Maar toen ik voor het eerst bij Domus binnenkwam, liep hij op me af en begon tegen me te praten. Hij bleek een ontzettend vriendelijke man te zijn. Sindsdien ben ik gefascineerd door zijn wereld, zijn eigen taal en het ingewikkelde systeem waarbinnen hij zijn leven leeft.”
Creatief en geniaal
Domus is een beschermde woonvorm voor dak- en thuisloze mensen die nergens anders terecht kunnen. Er wonen veelal mensen die een combinatie hebben van psychiatrische problemen en middelengebruik. Elske: "In Domus ontmoet ik mensen die echt heel weinig perspectief hebben. Ik ben van nature nieuwsgierig en vind deze mensen heel interessant. Dat ze zich niet kunnen of willen conformeren aan de maatschappij maakt hen op een bepaalde manier vrij. Ze hebben niets meer te verliezen, en dat maakt hen heel echt. Doordat ze zo uniek zijn, buiten de maatschappij en haar regels staan, en vaak ook een hele andere realiteit hebben door bijvoorbeeld hun psychoses - bedenken ze ook héél andere dingen. Soms ontzettend creatief en geniaal."
Mensen anders zien
Zoals Eithel bijvoorbeeld. Waarom deed Elske de moeite om samen zijn creaties te exposeren? "Waarom? Omdat hij het verdient. Omdat ik toegang kreeg tot zijn ingewikkeld uitgedachte leven. Ik wilde andere Hagenaren, die hem ook van de straat kenden, dit inzicht in zijn wereld bieden. Hij is een bijzondere verschijning in Den Haag. Een publieke figuur waar bijna niemand iets over weet. De samenleving bestempelt mensen zoals Eithel vaak als 'verward' en 'lastig'. De hulpverlening van Eithel ziet hem natuurlijk wel voor wie hij is, maar als kunstenaar zie ik hem nog weer anders. Ik zie hem los van zijn diagnose. Ik zie vooral iemand met een unieke taal en hele bijzondere ideeën over het leven."
Dit is ook goed
"Weet je, in onze maatschappij is de acceptatie van afwijkend gedrag echt heel laag. Vroeger noemden we de psychotische mensen medicijnman of de ziener van het dorp en kregen die juist een hogere status. Eithel is echt een verrijking van mijn leven. Voor sommige mensen is het gewoon goed om in hun eigen kamer hun eigen leven te kunnen leiden. Dat is mijn boodschap, denk ik, dat dít ook goed is. Sommige mensen hoeven niet 'beter' gemaakt te worden. En wat iemand op zo'n moment kan maken, dat heeft waarde. Ook al voldoe je niet aan de eisen van de wereld en begrijp je veel niet, je kunt een enorm talent hebben en daarmee toch tot bloei komen."
BEELD: ELSKE VERDOORN
Elske Verdoorn (34) is visueel kunstenaar, werkt in een woonvoorziening en helpt deelnemers van het Leger des Heils in Den Haag bij het vinden en ontwikkelen van hun creatieve talent.
Eithel gooit vanaf een grote afstand basketballen in een basketbalnet op een pleintje in Den Haag. Elske kent hem heel goed en hij zwaait dan ook uitbundig als ze aan komt lopen. Elske exposeerde de creaties van Eithel in het Nutshuis in Den Haag en op het Fotofestival in Schiedam. “Ik word dinsdag zesenzestig, hè,” zegt Eithel tegen Elske. Dat klopt niet helemaal, maar wel volgens de berekening van Eithel. Hij telt namelijk de schrikkeldagen niet mee. Hij laat zijn onnavolgbare berekening zien op een velletje papier met daarop allerlei cijfers en woorden, en een foto van hemzelf. Hij noemt dit zijn ‘bewijs van rijbewijs’, waarmee hij, door basketbalpunten te scoren via zijn eigen ingewikkelde systeem, dollars verdient bij de bank. Helaas heeft de bank nog nooit meegewerkt.
Gefascineerd door zijn wereld
Voor Elske is dit geen nieuws. Zij begrijpt als één van de weinigen iets van de eigen wereld van Eithel. Zijn wonderlijke creaties vielen Elske op, toen zij tijdens haar studieperiode aan de Kunstacademie binnenstapte bij Domus in Den Haag, een opvanglocatie van het Leger des Heils. Daar woont Eithel. “In 2014 ging ik bij een kruispunt wonen waar Eithel vaak te vinden is; ik zag hem vaak mompelend bij de stoplichten staan of bezig met basketballen. Dan vond ik hem ook wel eigenaardig of misschien zelfs een beetje eng. Maar toen ik voor het eerst bij Domus binnenkwam, liep hij op me af en begon tegen me te praten. Hij bleek een ontzettend vriendelijke man te zijn. Sindsdien ben ik gefascineerd door zijn wereld, zijn eigen taal en het ingewikkelde systeem waarbinnen hij zijn leven leeft.”
Creatief en geniaal
Domus is een beschermde woonvorm voor dak- en thuisloze mensen die nergens anders terecht kunnen. Er wonen veelal mensen die een combinatie hebben van psychiatrische problemen en middelengebruik. Elske: "In Domus ontmoet ik mensen die echt heel weinig perspectief hebben. Ik ben van nature nieuwsgierig en vind deze mensen heel interessant. Dat ze zich niet kunnen of willen conformeren aan de maatschappij maakt hen op een bepaalde manier vrij. Ze hebben niets meer te verliezen, en dat maakt hen heel echt. Doordat ze zo uniek zijn, buiten de maatschappij en haar regels staan, en vaak ook een hele andere realiteit hebben door bijvoorbeeld hun psychoses - bedenken ze ook héél andere dingen. Soms ontzettend creatief en geniaal."
Mensen anders zien
Zoals Eithel bijvoorbeeld. Waarom deed Elske de moeite om samen zijn creaties te exposeren? "Waarom? Omdat hij het verdient. Omdat ik toegang kreeg tot zijn ingewikkeld uitgedachte leven. Ik wilde andere Hagenaren, die hem ook van de straat kenden, dit inzicht in zijn wereld bieden. Hij is een bijzondere verschijning in Den Haag. Een publieke figuur waar bijna niemand iets over weet. De samenleving bestempelt mensen zoals Eithel vaak als 'verward' en 'lastig'. De hulpverlening van Eithel ziet hem natuurlijk wel voor wie hij is, maar als kunstenaar zie ik hem nog weer anders. Ik zie hem los van zijn diagnose. Ik zie vooral iemand met een unieke taal en hele bijzondere ideeën over het leven."
Dit is ook goed
"Weet je, in onze maatschappij is de acceptatie van afwijkend gedrag echt heel laag. Vroeger noemden we de psychotische mensen medicijnman of de ziener van het dorp en kregen die juist een hogere status. Eithel is echt een verrijking van mijn leven. Voor sommige mensen is het gewoon goed om in hun eigen kamer hun eigen leven te kunnen leiden. Dat is mijn boodschap, denk ik, dat dít ook goed is. Sommige mensen hoeven niet 'beter' gemaakt te worden. En wat iemand op zo'n moment kan maken, dat heeft waarde. Ook al voldoe je niet aan de eisen van de wereld en begrijp je veel niet, je kunt een enorm talent hebben en daarmee toch tot bloei komen."
Tegenstellingen
"Met een van de deelnemers heb ik een klik omdat we allebei fan zijn van Stevie Wonder. Alleen heeft hij een telepathische connectie met Stevie. Hij is manisch depressief. Het moet enorm frustrerend zijn om op het ene moment manisch te zijn en later weer in zo'n diep dal te zijn. Als hij in zijn manie is, is hij moeilijker te begrijpen en begeleiden door de hulpverlening, maar hijzelf voelt zich dan juist heel gelukkig. Die tegenstellingen zijn best verdrietig."
Met Madonna
Elske zoekt bij elke deelnemer iets specifieks waar ze op kan aansluiten. "Iedereen heeft iets moois dat kan ontroeren. Als ik met iemand kennismaak, is er vaak al iets dat diegene graag doet. Maar soms moet ik ook met de weinige informatie die ik krijg, een verbinding leggen, en kijken of dat iemand blij maakt. Zo was er bijvoorbeeld een man die graag wilde poseren voor mijn camera. Eenmaal op zijn kamer, zag ik dat hij Hindoestaans was en daar allerlei posters van had. Ik combineerde zijn foto's door middel van Photoshop met Hindoestaanse beelden. Dat vond hij fantastisch. Op deze manier bood ik hem een ander beeld van zichzelf. Een andere jongen luisterde - tot frustratie van zijn medebewoners - de hele dag naar een nummer van Madonna. Ik heb hem achter Madonna ge-Photoshopt. Hij leefde op, doordat ik in zijn wereld meeging."
Bewonderen wat er al is
Er zijn ook minder creatieve mensen in de Domus. Hoe pakt Elske dat aan? "Het doel van mijn werk is dat ik interactie aanga met mensen. Ik ben zelf heel beeldend ingesteld, dus het is voor mij gemakkelijk als iemand bijvoorbeeld al schildert. Maar met goed luisteren en observeren kom ik een heel eind. Ik zoek in iemands kamer altijd naar iets waarmee ik de persoon kan complimenteren. Dat kan wel eens pittig zijn. Als iemand zwaar depressief is, en niets persoonlijks in zijn kamer heeft, dan heb ik een grote uitdaging. Het is soms ook moeilijk om te zien hoe mensen achteruit gaan. Ik kan mooie momenten met hen hebben, maar door de drugs kunnen mensen in een half jaar tijd erg verslechteren. Toch geloof ik in de waarde van zo'n middag waarop we samen iets aan het maken zijn. Ik wil hen in ieder geval op dat unieke moment het gevoel geven dat we echt contact hebben. Dat we ons tot elkaar verhouden. Niet van hulpverlener naar cliënt, maar van persoon tot persoon. We werken niet ergens naartoe, we bewonderen wat er al is."
Maken is leven
Elske heeft inmiddels veel kunst mét deelnemers van het Leger des Heils gemaakt. "Toen ik hiermee begon bij het Leger des Heils, gaf ik al aan dat ik in mijn werk de stem van mensen zelf wil laten zien. Dat zij iets moeten toevoegen aan wat ik maak, of ik aan wat zij maken. Het begint soms eenvoudig, doordat iemand over een portretfoto die ik van iemand maak, heen schildert. Maar dan ontstaat er wel iets wat ik zelf nooit had kunnen maken. Maar het einddoel van deze samenwerking is niet per se om mooie dingen te maken, maar om samen betekenis te maken. Zo lang je iets kunt maken, draag je bij aan het leven. Zo lang mensen dat kunnen, is het waardevol om daarin te investeren."
STRIJDKREET
Jaargang 133, nummer 1
"Met een van de deelnemers heb ik een klik omdat we allebei fan zijn van Stevie Wonder. Alleen heeft hij een telepathische connectie met Stevie. Hij is manisch depressief. Het moet enorm frustrerend zijn om op het ene moment manisch te zijn en later weer in zo'n diep dal te zijn. Als hij in zijn manie is, is hij moeilijker te begrijpen en begeleiden door de hulpverlening, maar hijzelf voelt zich dan juist heel gelukkig. Die tegenstellingen zijn best verdrietig."
Met Madonna
Elske zoekt bij elke deelnemer iets specifieks waar ze op kan aansluiten. "Iedereen heeft iets moois dat kan ontroeren. Als ik met iemand kennismaak, is er vaak al iets dat diegene graag doet. Maar soms moet ik ook met de weinige informatie die ik krijg, een verbinding leggen, en kijken of dat iemand blij maakt. Zo was er bijvoorbeeld een man die graag wilde poseren voor mijn camera. Eenmaal op zijn kamer, zag ik dat hij Hindoestaans was en daar allerlei posters van had. Ik combineerde zijn foto's door middel van Photoshop met Hindoestaanse beelden. Dat vond hij fantastisch. Op deze manier bood ik hem een ander beeld van zichzelf. Een andere jongen luisterde - tot frustratie van zijn medebewoners - de hele dag naar een nummer van Madonna. Ik heb hem achter Madonna ge-Photoshopt. Hij leefde op, doordat ik in zijn wereld meeging."
Bewonderen wat er al is
Er zijn ook minder creatieve mensen in de Domus. Hoe pakt Elske dat aan? "Het doel van mijn werk is dat ik interactie aanga met mensen. Ik ben zelf heel beeldend ingesteld, dus het is voor mij gemakkelijk als iemand bijvoorbeeld al schildert. Maar met goed luisteren en observeren kom ik een heel eind. Ik zoek in iemands kamer altijd naar iets waarmee ik de persoon kan complimenteren. Dat kan wel eens pittig zijn. Als iemand zwaar depressief is, en niets persoonlijks in zijn kamer heeft, dan heb ik een grote uitdaging. Het is soms ook moeilijk om te zien hoe mensen achteruit gaan. Ik kan mooie momenten met hen hebben, maar door de drugs kunnen mensen in een half jaar tijd erg verslechteren. Toch geloof ik in de waarde van zo'n middag waarop we samen iets aan het maken zijn. Ik wil hen in ieder geval op dat unieke moment het gevoel geven dat we echt contact hebben. Dat we ons tot elkaar verhouden. Niet van hulpverlener naar cliënt, maar van persoon tot persoon. We werken niet ergens naartoe, we bewonderen wat er al is."
Maken is leven
Elske heeft inmiddels veel kunst mét deelnemers van het Leger des Heils gemaakt. "Toen ik hiermee begon bij het Leger des Heils, gaf ik al aan dat ik in mijn werk de stem van mensen zelf wil laten zien. Dat zij iets moeten toevoegen aan wat ik maak, of ik aan wat zij maken. Het begint soms eenvoudig, doordat iemand over een portretfoto die ik van iemand maak, heen schildert. Maar dan ontstaat er wel iets wat ik zelf nooit had kunnen maken. Maar het einddoel van deze samenwerking is niet per se om mooie dingen te maken, maar om samen betekenis te maken. Zo lang je iets kunt maken, draag je bij aan het leven. Zo lang mensen dat kunnen, is het waardevol om daarin te investeren."
STRIJDKREET
Jaargang 133, nummer 1
Essay Other side of the story
Other side of the story
ESSAY BY NEVA LUKIC , ART HISTORIANThe second exhibition within The Story Within and Beyond project, focuses on the „personal narrative of others“. With a strong sense of ethics, the artists Barbara De Morree and Elske Verdoorn give a voice to special, anonymous Hague persons, erasing the boundaries between the persona of the observing artist and the persona of her inspiration. In these uncommon cases the objects of inspiration have become subjects. Most of all, what captures the viewer's attention in Verdoorn's and De Morree's works, is the way in which these artists approach the subject which they take photos of. By leading long conversations with the main protagonists of their work, they almost enter into the role and shoes of „the other.“ They are not tourists and outsiders to the people they photograph, what Susan Sontag would be severely criticising, but they are taking the position of an insider which for Sontag affords one to have a different, more moral relation to the subject.
Naturally, to put on the shoes of the other, one also has to employ different performative, or even acting actions, such as taking long walks from Scheveningen to Katwijk beach, looking for the spots in the Duindorp forest or even taking a plane all the way to Australia!
These works also have a performative, process based component, always based on listening to other person, and being synchronised and tuned to the energy of their subjects, and therefore based on „togetherness.“ That brings us to a, somewhat, „romantic“ vision of Mikhail Bakhtin, who believed that only when art involves listening to and identifying with the other, only when love is involved there is a possibility of aesthetics. The works of these two artists definitely prove that in very rare cases that vision from being romantic transforms into being very true.
The Story Within and Beyond is a project of: Neva Lukić & Anke van den Berg. Made possible with the help of all See Lab members.Financial supported by Gemeente Den Haag and Stroom Den Haag.
The Story Within and Beyond is a project of: Neva Lukić & Anke van den Berg. Made possible with the help of all See Lab members.Financial supported by Gemeente Den Haag and Stroom Den Haag.
BRITISH JOURNAL OF PHOTOGRAPHY
The talent issue, 2016
ELSKE VERDOORN:
IL MISTERO DELLA CO-CREAZIONE
La storia della fotografica è satura di magnifici ritratti di gente povera, perseguitata, vulnerabile.
Elske Verdoorn, artista olandese che ha studiato antropologia, ritiene che non sia abbastanza. Dunque tutto il suo lavoro consiste nel considerare l’oggetto del suo ritratto un soggetto e stimolarne la creatività affinché possa modificare lui stresso, con le proprie mani e la propria volontà, lo scatto iniziale, ottenendo qualcosa che sta a metà tra il ritratto e il selfie: “È: diverso per ciascuno con cui lavoro. È qualcosa di selvaggio che evolve e viene a galla perché due persone si sono incontrate. È davvero romantico”. Questa immagine fa parte del progetto People of Domus, realizzato insieme ai rifugiati di Domus, una residenza dell’Esercito della Salvezza che si trova all’Aia, allo spazio Het Nutshuis, è prevista una mostra dedicata al lavoro co-creativo realizzato con uno in particolare di questi rifugiati.
MARIE CLAIRE ITALY
Marzo 2017